Michał Sobol

- Poland -

Poet Michał Sobol was born in 1970. Since 1998 he has been living at Zabierzów Bocheński on the edge of the Niepołomice Forest, and he now works several times a week at the library in a monastery. He is a graduate of philosophy and the history of the Church. He debuted in his thirties with the book Lamentacje (Lamentations) for which he received the Kazimiera Iłłakowiczówna Award for the best book debut in 2001. He subsequently published Działania i chwile (Actions and Moments, 2007) and Naturalia (Naturals, 2010). The interest of critics and readers alike increased along with the publication of the book Pulsary (Pulsars, 2013), for which the poet obtained the Literary Award of the Town of Radom and in 2014 was nominated for the Wisława Szymborska Poetry Award, and the Gdynia Literary Award.

What are Michał Sobol’s poems about? According to Michał Kieżun, a critic, “anyone who is aware of his biography, even very vaguely, knows that they rarely move beyond the poet’s personal experience. We can easily identify scenes from the secondary technical school of forestry, in which Michał studied as a teenager, the Jodłowa (Fir) Forest praised by Stefan Żeromski, in which the poet served his practical training, philosophy and history of the Church classes at the Papal Academy of Theology in Cracow, and pictures from the life of the village in which Michał lives and from which he commutes to Cracow to work in a monastery library during weekdays. Michał’s memories of his childhood are also featured frequently, including those of his elder brother, friends, family, animals, or special moments such as the day of the disaster of the nuclear power plant in Chernobyl”.

The pulsation of objects and people in the poem opening the book Pulsars is experienced with the mind rather than with the senses. One should draw the essence from the realistic snapshots, the leaves, meadows and trees, and make a metaphysical pattern – in other words, one should fit the Self into something greater. Therefore, the spring wind does not only announce the forthcoming change, it can also be an unpredictable symbol of the permanent order, which the brain attempts to play with lightly and in a problem-free manner; having memory at its disposal among other things – “the fist pushing last year’s hay/ into the open mouth of the meadow”. “The necessity to turn back, to constantly change direction” determines one of the poles of the ceaselessly created process. On the other hand, the constant rhythm is determined by “the sleep and the awakening” (winter and spring, death and life), which affect the repeatability of the returns. One finds the cosmic rhythms of existence in oneself, in the body, which “is to watch over as a policeman and disregard/ the possibility of being run over”. Impulses flow from something which could be called a nature-culture – one controlling the process of being-cognition. For the poet, this logos of a kind is “someone,/ who checks and, if necessary, will break upon the announcement/ of the sentence”.

“The distinguishing sign of this poetry is a long sentence filling the entire poem. This is because Michał Sobol is a poet of reflection originating from observation; hence, the sentence has to carry both the content of his observation, and its interpretation (…). Since reflection is continuously born from observation, since language inherently longs for expressing the experienced, the poet does not give up, looking for new possibilities”, says Wojciech Bonowicz. It seems to me that the power of the poems lies in their rooting – however, there can be no question of the “small realism”. If there is realism, then it is of a form asking about Reality, about the transcendent conditions of the earthly life. It does not do it too forcefully, and luckily we are not dealing with bigotry. The shade of sainthood delicately covers the daily problems, the hustle and bustle, and arrivals by vehicles and on foot. The little town and the nearby villages with their people coping with things and looking for words, seem to be a part of a larger tale, while the protagonist of these poems seem to be someone who has managed to escape the control of a super-author to live his own life. The illusion of one’s own life is related to the primacy of one’s own tale. It follows many tracks, which interconnect in a surprising way, without causing a disaster of the draft of thoughts and images which travel along them. And it is probably the autobiographic-rustic track of expression which has the strongest impact: a village life shown in short, pulsating flashes, gradually begins to reveal something resembling a Secret: not moral piquancies, although these are not to be forgotten either, but something greater, something which can already be read from the book of life which is leafed anew. What is significant in this area of the book are the texts subtitled “From the father and son cycle”. But other cycles are equally important, as they testify to the cyclicality, repeatability, the spherical order of time and the revealed things. The titles of these autobiographical poems sound like spells. Reconstruction shows the adopted principle of mimesis, but let us not treat it literally. Turns refer us to the operation of a winnower, again recalling, in a micro-image, the dialectics of a cyclical movement as a suggestion of a philosophical principle. Czaty (In Wait) talks about the things which can be seen when one is appropriately focused on the world around rather than on oneself. Foundations recall scenes from the construction of a house, of throwing field stones (called “Scandinavians” as “they were trailed here by some ice sheet”) into the freshly cast foundations, of fishing, of raising pigs, of the childhood fear of an aggressive cockerel, of collecting insects, of going for small trees to the market in town... these facts are, indeed, a pretext, albeit one deeply rooted in life, a signal of a metonymic gesture, which, in a flash, is to uncover something from the momentary experience of a chance truth. And here, rather than being “a pushing fist”, the memory is a slender hand gently touching the strings. The readers must finish the tune (interpretation) for themselves.

Michał’s latest book of poetry, Schrony (Shelters), was published in the same year in which he obtained the Zbigniew Herbert International Literary Award, i.e. in 2016. In his poems from this collection, as Anna Spólna writes about Shelters, the author “focuses on human efforts to step beyond one’s own condition or escape from the inevitable fate. In the fifth collection of his poems, Michał describes, with his singular insight, how – trying to save the feeling of sense – we undertake a fight to understand the world or to impose our own order on reality. Finally, if these solutions fail (and they fail all the time), we move away and, crouching in our hiding places, await the blow”.

It is for this book that Michał Sobol was granted the 2017 Gdynia Literary Award in the category of poetry.

By Karol Maliszewski

More about the poet

Poetry

Shelters / Schrony

Each shelter has at least two exits: a huge one, easy
to spot through field glasses, and a narrow mouth

hidden in a birch copse behind the enemy. Before one
we drink hot coffee from spotlessly white china cups,

through the other we leave to pick nettles and wild carrots
on a moonless night. For every strong shelter there are

several weaker, which doesn’t mean more lime and less cement
were used to construct them. In this regard equality prevails.
Translated by Antonia Lloyd-Jones
Każdy schron ma co najmniej dwa wyjścia: potężne i łatwe
do wypatrzenia przez polową lornetkę oraz wąskie usta

ukryte w brzozowym zagajniku na tyłach wroga. Przed jednym
wypijamy gorącą kawę z nieskazitelnie białej porcelany,

drugim wychodzimy zbierać pokrzywy i dziką marchew
w bezksiężycową noc. Na każdy mocny schron przypada

kilka słabszych, co nie oznacza, że do ich budowy użyto
więcej wapna i mniej cementu. W tym względzie panuje równość.
CHURCHES / KOŚCIOŁY

The cold stone walls of churches still recall their Jurassic
protoliths and like parents they know our childhood

illnesses, able at any moment to erupt again
with redoubled force. We walk in between the candles

and banners as into a forest, we seek the sunlit glades and fresh
new grass to graze on it a little, just for a while

not thinking, not thinking about exile. The wizard priest burns
scented herbs above us, and says that God will do the suffering for us.
Translated by Antonia Lloyd-Jones
Chłodne mury kościołów wciąż jeszcze pamiętają o jurajskich
prapoczątkach i jak rodzice znają nasze dziecięce

choroby, które w każdej chwili znów mogą wybuchnąć
ze zdwojoną siłą. Wchodzimy między świece

i chorągwie jak w las, szukamy prześwietlonych polan i świeżych
traw, aby się nimi trochę popaść, choć przez chwilę

nie myśląc, nie myśląc o wygnaniu. Czarodziej ksiądz spala
nad nami wonne zioła i mówi, że Bóg pocierpi za nas.
Courtrooms / SĄDY

In each of us flows a drop of black blood and this the courtroom
fishes out. At the hearing we furtively yawn, so the clang

of the chain will not distract the jury from the trial, or else we
just gaze mutely at our hologram reflection in a pane

of perspex. The courts will strain everything for us. Some will even
fail to perceive where the border runs between the courtroom

and a barber’s shop – possibly there isn’t one at all.
Waiting for each of us in the cell there’s a towel and a piece of soap.
Translated by Antonia Lloyd-Jones
W każdym z nas płynie odrobina czarnej krwi i tę sąd
wyławia. Na posiedzeniu poziewamy ukradkiem, by brzęk

łańcucha nie odwracał uwagi ławy od procesu, lub tylko
spoglądamy niemo na nasze hologramowe odbicia w szybie

z pleksiglasu. Sądy za nas wszystko przecedzą. Niektórzy
nawet nie dostrzegą, gdzie przebiega granica między sądem

a zakładem fryzjerskim – możliwe, że wcale nie przebiega.
W celi na każdego z nas czeka ręcznik i kawałek mydła.
Factories / ZAKŁADY

At modern factories the fondling of machines
takes place. With ostrich feathers for sweeping off the dust

we touch the most sensitive spots on cylinders, flywheels,
pistons and presses weighing several hundred tons. These

do not leave our affection unanswered. At the end of
the line they turn out steel saucepans, buttons

for jeans and body parts for cars. A short bell means
a break, a long one means a new group of lovers has arrived.
Translated by Antonia Lloyd-Jones
W zakładach przemysłowych odbywa się pieszczota
maszyn. Strusim piórkiem do zmiatania kurzu

dotykamy najwrażliwszych miejsc walców, kół
zamachowych, tłoków i kilkusettonowych pras. Te

nie zostawiają naszej tkliwości bez odpowiedzi. Z otworów
spustowych wyrzucają blaszane rondle, guziki

do dżinsów i karoserie aut. Krótki dzwonek
oznacza przerwę, długi – przybycie nowej grupy kochanków.
Satellites / Satelity

These strange space flights calm us down, allow us to see
further and more lucidly, all the way to the lights of long since burnt-out

stars and the ashes of galaxies. Yet now and again,
with unconcealed shame, though they’re soaring in the void

around the world, equipped at a cost of millions of dollars with all
the subtlest detectors, we turn our telescopes away. Another

experiment failed, technology thrown to the winds again, but we
already know, already know we’re the real astronauts.
Translated by Antonia Lloyd-Jones
Te dziwne loty odprężają nas, pozwalają widzieć
dalej i przejrzyściej, aż ku światłom dawno wypalonych

gwiazd i popiołom galaktyk. Raz po raz jednak
i z nieskrywanym zawstydzeniem nasze szybujące w próżni

okołoziemskiej teleskopy, wyposażone za cenę milionów
dolarów w najczulsze detektory, odwracamy. Eksperyment

znów się nie powiódł, technika wyrzucona w błoto, ale my
już wiemy, już wiemy, że jesteśmy prawdziwymi astronautami.
Shops / Sklepy

It’s where we think it is. The knife that has just
plunged into a block of lard will scrape the pink

heel of the sales lady. A butterfly fragile and timorous,
with more glitter than colour. When we come to ask

off it will fly and vanish in a bloody block of glassy
marmalade. And that’s what the future of trade

is like. A white block, lightly salted and a red block,
faintly sweetened. In between swishes the knife.
Translated by Antonia Lloyd-Jones
To tam, gdzie nam się wydaje. Nóż, który właśnie
zagłębiał się w blok smalcu, skrobie różową

piętę ekspedientki. Motyl chwiejny i płochliwy,
więcej w nim blasku niż koloru. Gdy poprosimy,

uleci i zniknie w krwawym bloku szklistej
marmolady. Tak też wygląda przyszłość

handlu. Blok biały, lekko słony i blok czerwony,
niewyraźnie słodki. Pomiędzy śmiga nóż.
Schools / SZKOŁY

Schools alone do not pretend to be what they really are. It’s in them
that we shape our minds and bodies. Planes, scrapers,

chisels, the tools we use for handicrafts –
those are the essence of schools. It’s there from a few planks

that a box is made, in which a bird will sing. Bitter scorched
milk drunk in the midday break and stale

bread rolls only half define a school. In fact
there’s nothing in it apart from essential equipment.
Translated by Antonia Lloyd-Jones
Jedynie szkoły nie udają, czym są naprawdę. To w nich
kształtujemy nasze umysły i ciała. Strugi, zdzieraki,

dłuta, z których korzystamy na pracach ręcznych,
są esencją szkół. To tam z kilku desek powstaje

skrzynka, w której śpiewa ptak. Gorzkie przypalone
mleko wypijane na długiej przerwie i czerstwe

bułki tylko w połowie definiują szkołę. W istocie
nie ma w niej niczego poza niezbędnym wyposażeniem.
Parlours / Salony

Dearest of all is touch. The lizard of lace-trimmed knickers
runs down the length of a thigh and momentarily stops

on the dark red nail of the broadest finger. A green-
and-gold butterfly banknote flutters and the smile prompted

by this minor indiscretion redirects the gaze to a bed
without sheets. We’re floating. In the airborne sand of the hottest

of deserts, dreaming its eternal dream about the sea. Brothels
are called massage parlours now, but nothing has really changed.
Translated by Antonia Lloyd-Jones

Najdroższy jest dotyk. Jaszczurka koronkowych majtek
zbiega w dół po udzie i na chwilę przystaje

na czerwonym paznokciu najszerszego palca. Powiewa
zielonozłoty motyl banknotu i uśmiech tą drobną

niezręcznością wywołany przekierowuje wzrok na łoże
bez pościeli. Płyniemy. W lotnym piasku najgorętszej

z pustyń, śniąc swój wieczny sen o morzu. Burdele
zwane są dziś salonami masażu, lecz to niczego nie zmienia.
CELLARS / PIWNICE

Beneath the bridge there are cool pebbles and fine soft grass ‒
during a heatwave it’s good to sit beneath the bridge,

but on the hottest days, at a sudden drop in
humidity, most of us choose to sit in sour cellars,

there to look at peaches steeped in jars
of syrup, exhibits of a world that’s lost

in fire, for most of us know that only cellars
have power to preserve the ripest peaches.
Translated by Antonia Lloyd-Jones
Pod mostem chłodne otoczaki i delikatna trawa –
kiedy upał, dobrze jest posiedzieć pod mostem,

ale w najgorętsze dni, gdy wilgotność gwałtownie
spada, większość z nas wybiera kwaśne piwnice,

by tam zanurzone w słojach z syropem oglądać
brzoskwinie, eksponaty świata, który przepadł

w ogniu, bo większość wie, że tylko piwnice
mają moc zachowania najdojrzalszych brzoskwiń.
HOSPITALS / SZPITALE

That’s where we go cold and where our reptile brain
awakens. Tougher than the fragile mammal’s

brain that ruled at higher temperatures
of the body. There, with the cooling, the faint hum

of the iron lung and the efforts of doctors making their last
attempts, for several seconds or minutes that constitute

an epoch, the reptile brain is in control. Replete
with the whole it has swallowed, infinitely satisfied.
Translated by Antonia Lloyd-Jones
To tam, gdzie my stygniemy i gdzie ożywa nasz gadzi
mózg. Bardziej wytrzymały niż delikatny mózg

ssaczy, który panował w wyższych temperaturach
ciała. Tam, wraz z ochłodzeniem, lekkim szumem

płucoserca i zabiegami lekarzy podejmujących ostatnie
próby, przez kilka sekund lub minut, które są

epoką, mózg gadzi przejmuje kontrolę. Syty
całością, którą połknął, nieskończenie zadowolony.
PHEASANTS / Bażanty

As my friend’s father, for years a committed
hunter, was driving me in his off-road
to a bus stop through woods extending
off the ancient Fir Forest after Saint Hubertus
Day celebrations, he confessed
animals that he keeps hunting even today,
despite the highly intensive educational campaigns
of ecologists and Greens, seem species less
and less akin to ourselves, as contemporary
disciples of Charles Darwin will argue, linked
to humans by evolutionary bonds going billions of years
back; on the contrary, they increasingly often appear to him
as utterly alien creatures come down to Earth
from a planet light years distant, particularly
birds, he said, probably due to the shiny
armour of their feathers, covering details
of anatomy common to all vertebrates, and especially
pheasants among birds, when, on the gloomiest days
of the year, nearly invisible, clustered like a shoal
of gold-scaled fishes, they scuttle along a rusty forest
floor in a fit of panic without so much
as a sound from their throats, as if threatened
with something far more evil than individual
death, betrayed only by metallically rustling leaves.
Translated by Jacek Spólny
Gdy ojciec mojego przyjaciela, od lat zagorzały
myśliwy, odwoził mnie po uroczystych obchodach
dnia Świętego Huberta swoim terenowym wozem
na autobusowy przystanek przez lasy stanowiące
przedłużenie prastarej Puszczy Jodłowej, wyznał,
że zwierzęta, na które wciąż jeszcze poluje, dzisiaj,
pomimo niezwykle intensywnej akcji edukacyjnej
ekologów i zielonych, w coraz mniejszym stopniu
wydają się bliskimi nam gatunkami, jak współcześni
uczniowie Karola Darwina przekonują, połączonymi
z ludźmi sięgającymi miliardy lat wstecz więzami
ewolucji, przeciwnie, coraz częściej jawią mu się
jako istoty całkowicie obce, które przybyły na Ziemię
z oddalonej o całe lata świetlne planety, zwłaszcza
ptaki, mówił, prawdopodobnie za sprawą lśniącego
pancerza piór skrywającego wspólne wszystkim
kręgowcom szczegóły anatomii, a spośród ptaków
zwłaszcza bażanty, gdy w najmroczniejsze dni
roku, prawie niewidoczne, całą gromadą, jak ławica
pokrytych złotą łuską ryb, suną po rdzawym dnie
lasu w panicznej ucieczce, bez wydawania choćby
najcichszego głosu z gardeł, jakby zagrażało im
coś o wiele bardziej złowrogiego niż indywidualna
śmierć, i zdradza je tylko metaliczny szelest liści runa.
THE MESSAGE / Wiadomość

I am six, standing, waiting, one has to mind
the pale purple light among the cat
tails, the slime, black like used
lube, that your feet to sink into.
If I jump, my belly will touch the glass
of broken bottles, the sharp edges
of metal tins, who knows, maybe
upturned harrows of the last hosts
of this place. The bottom is full of protrusions
the smooth surface of the small pond
is silent on. That’s why I have to watch
out for other signs, especially
those among the jagged bulrush.
I’m six, my father is dead.
Translated by Jacek Spólny
Mam sześć lat, stoję, czekam, należy uważać
na blade fioletowe światło w pałkach
wodnych, na czarny jak przerobiony smar
muł, w który zapadają się stopy.
Jeżeli skoczę, mój brzuch dotknie szkła
potłuczonych butelek, ostrych krawędzi
puszek po konserwach, kto wie, może
zwróconych w górę bron ostatnich gospodarzy
tego miejsca. Dno jest pełne wypukłości,
o których milczy gładka powierzchnia
niewielkiego stawu. Dlatego muszę uważnie
wypatrywać innych znaków, szczególnie
tych w poszarpanych pałkach wodnych.
Mam sześć lat, mój ojciec nie żyje.
PATHS / Ścieżki

Compact like an earthen floor, no leaves, like a rubber-
coated track in tree shadows, moist enough
to ever raise no dust and for the heel to sink
just a little, though in the wood, all along
in the wood, where representatives of the middle
class run to burn calories, up to a concrete
fence and a skyward tower where, in an elementary
particles institute, recent apostates squeeze up to 90
point 9 per cent of probability out
of calculating machines; and the other, branching off
the first one, leading through an incomparably
bigger thicket, decay and rot, among obvious
evidence of love, floppy condoms, straight
to a shed of plywood and corrugated iron where,
among vapours of an ecstatic vision of 40
point 4 per cent at most, the last Hasid dances.
Translated by Jacek Spólny
Ubita jak klepisko, bez źdźbła, jak pokryta
gumą bieżnia, w cieniu pod drzewami, wilgotna
tak, by nigdy nie unosił się kurz i nieznacznie
zagłębiał obcas, jednak w lesie, wciąż na całej
długości w lesie, po której przedstawiciele klasy
średniej biegają, by spalić kalorie, aż do płotu
z betonu i podniebnej wieży, gdzie w instytucie
cząstek elementarnych niedawni apostaci do 90
koma 9 procent prawdopodobieństwa wyciskają
z liczących maszyn; i ta druga, odbijająca w bok
od pierwszej, wiodąca przez nieporównywalnie
większy gąszcz, rozkład i gnicie, przez ewidentne
świadectwa miłości, flaczki prezerwatyw, wprost
do baraku z dykty i blachy falistej, gdzie ostatni
chasyd w oparach ekstatycznej wizji, sięgającej
co najwyżej 40 koma 4 procent, tańczy.
THE FINAL FAREWELL / Ostatnie pożegnanie

Today, after the disaster –
several dozen innocent victims
of merit to the country and well-known
only to those closest to them – an old
word, unheard for years, surfaces
in the media, promptly
overshadowing the new one, which
– we regret to accept it –
has not fulfilled the expectations
and now must give way,
sink into oblivion, die
like so many others that failed
to give succour to us,
humans, at the most trying
of times, and deserted
like mercenaries
untried in battle
after the exercises
were over and real
fire began.
Translated by Jacek Spólny

Dzisiaj, po katastrofie –
kilkadziesiąt niewinnych ofiar
zasłużonych dla kraju i znanych
jedynie najbliższym – stare,
niesłyszane od lat słowo pojawia się
w mediach, natychmiast
usuwając w cień to nowe, które
– przyjmujemy to z żalem –
nie spełniło pokładanych w nim
oczekiwań i teraz musi ustąpić,
popaść w zapomnienie, umrzeć,
jak tyle innych, które nam,
ludziom, w chwilach największej
próby nie przyszły z pomocą,
ale zdezerterowały,
jak niezaprawieni w bojach
najemnicy, gdy skończyły się
ćwiczenia i rozpoczął
prawdziwy ostrzał.
LUNGS / Płuca

From the era of walking on my hands and involuntary
smelling of the surface of our mother planet
to a deep drag and filling of lungs with extractions
from plants that had grown there, I was, my son,
a representative of the same species and a victim
of the same habit as you are, but, like one thin
curtain conceals another, sewn together from heavy
sail-cloth, it seems appropriate here
to draw your attention to a far-reaching plan and point out
why I smoked in your presence. Whoever has smelt the smoke
once, he’ll understand he inhales the air, depending
on the age he goes, even several dozen hundred
million times. I had no doubt the belief in miracles and magic,
which help to wipe some dust of the commonplace
off the everyday, would be inculcated in you
by the priest and your superstitious
grandma – the only thing I, absent from your adulthood,
whose voice and what it says the memory would
not retain, could do was act directly on
the organ where, according to tradition, the soul
would find its shelter. Thus, my son, however it sounds,
knowing you would forget me, I wanted you to pay
attention to the several billion beings who,
without hiding away in particular, engage in a practice
similar to yours. Breathe together with them.
Translated by Jacek Spólny
Od epoki chodzenia na rękach i mimowolnego
wąchania powierzchni naszej matki planety
aż po głęboki sztach i napełnianie płuc wyciągami
roślin, które na niej wyrosły, byłem, mój synu,
przedstawicielem tego samego gatunku i ofiarą
tego samego nałogu, co ty, lecz jak jedna cienka
kurtyna zasłania następną, pozszywaną z ciężkiego
żaglowego płótna, nie od rzeczy tu będzie
zwrócić twoją uwagę na dalekosiężny plan i wskazać,
dlaczego przy tobie paliłem. Kto raz poczuł
dym, zrozumie, że wdycha powietrze, w zależności
od wieku, w którym odejdzie, nawet kilkaset
milionów razy. Nie wątpiłem, że wiarę w cuda i czary,
pozwalające zetrzeć z codzienności nieco
kurzu banału, i tak wpoi ci ksiądz oraz zabobonna
babka – mnie, którego w twoim dorosłym życiu
nie będzie i którego głosu i tego, co mówił, pamięć
nie przechowa, pozostaje działanie wprost
na organ, w którym, zgodnie z tradycją, miała schronić się
dusza. Więc, mój synu, jakkolwiek to zabrzmi,
wiedząc, że zapomnisz o mnie, chciałem, byś zwrócił
uwagę na te parę bilionów istnień, które,
specjalnie się z tym nie kryjąc, uprawiają podobny
proceder, co ty. Oddychaj razem z nimi.
LABORATORIES / LABORATORIA

Laboratories exist to enable us to talk about ourselves again. While enzyme
chases enzyme in a warmed-up flask and we patiently await the outcome

of a reaction that will change us, we can give several examples of
marital infidelities that ended in the ritual of silence and take on board

the tale, tiresome in other circumstances, of an undesirable pregnancy
and some missing eyes. Not just Oedipus learned the truth, but today we

can only put it in words in passing, while shaking the retort,
predicting the results of many years’ research, propped on columns of figures.
Translated by Antonia Lloyd-Jones
Laboratoria są po to, byśmy znów mogli o sobie mówić. Gdy enzym
goni enzym w podgrzewanej kolbie i cierpliwie czekamy na wynik

reakcji, która nas odmieni, można podać kilka przykładów
małżeńskich zdrad zakończonych ceremonią ciszy i przyswoić

nużącą w innych okolicznościach opowieść o niechcianej ciąży
i braku oczu. Nie tylko Edyp poznał prawdę, lecz wypowiedzieć

ją dzisiaj możemy jedynie mimochodem, potrząsając retortą,
przewidując rezultaty wieloletnich badań, w oparciu o słupki cyfr.
LIBRARIES / BIBLIOTEKI

By now we know there’s nothing to fear. But when sleep
assumes the watch, admitting to us only the things we really do

desire, suddenly we start up the feverish exploration of
library buildings, in which words stripped of images

will be able to hide. Ignored in the daytime, changed into rooms
for playing the virtual flute and PlayStation, they don’t deserve the attention

of scurrying tourists awarding prizes to ogee arch and architrave
rather than reinforced concrete beams. At night they regain their missing title.
Translated by Antonia Lloyd-Jones
Już wiemy, że nie ma czego się bać. Lecz gdy sen
przejmuje wartę, dopuszczając do nas jedynie to, czego naprawdę

pragniemy, nagle rozpoczynają się gorączkowe poszukiwania
bibliotecznych gmachów, w których ogołocone z obrazów słowa

będą mogły się skryć. Lekceważone w dzień, zmieniane w sale
do gry na wirtualnym flecie i PlayStation, nie zasługują na uwagę

zabieganych turystów premiujących raczej ośli grzbiet i architraw
niż żelbetonowe belki. Nocą odzyskują utracony tytuł.
LABOUR EXCHANGES / URZĘDY PRACY

No, for we’d have been like a dream, like thoughts that don’t put pressure
on the body. No, for the advantage would go to the bookkeeper, the caretaker,

the warehouseman and the inspector, and nobody wants any peeping
under his worker’s tunic before he’s even started. No, for we’d have to

lay our hammers, pliers and multi-purpose spanners on the threshold
like weapons after a lost battle, but nothing testifies more forcibly

to the fact that it’s lost than the laying down of arms. No, for such
retraining for another job will destroy us, even if we’re going to be rich.
Translated by Antonia Lloyd-Jones
Nie, bo bylibyśmy jak sen, jak myśli, które nie napierają
na ciało. Nie, bo przewagę zyskałby księgowy, cieć,

magazynier i lustrator, a nikt nie chce, by mu zaglądano
pod roboczy fartuch, jeszcze nim zaczął. Nie, bo musielibyśmy

nasze młoty, obcęgi, klucze wielofunkcyjne złożyć na progu
jak broń po przegranej bitwie, a o tym, że jest przegrana,

nic nie świadczy dobitniej niż składanie broni. Nie, bo takie
przekwalifikowanie zniszczy nas, nawet jeśli będziemy bogaci.
CEMETERIES / CMENTARZE

Whenever we need urgent confirmation that it is in fact possible
to die, we visit cemeteries. These rare moments of stopping ‒

we only remove the yellowed wreath adorned with a Christmas
bauble in the spring, when catkins are in bloom ‒ from year to year

last for several minutes longer. Digital music even comes in
here from cars parked behind the wall, and anger

prompted by the tasteless joke that the mind will live on, only
the body won’t, softens the sight of grave pits, but not always anymore.
Translated by Antonia Lloyd-Jones
Gdy na gwałt potrzebujemy potwierdzenia, że jednak możliwe jest
umrzeć, odwiedzamy cmentarze. Te rzadkie chwile postoju –

pożółkły wieniec udekorowany bożonarodzeniową bombką
usuwamy dopiero wiosną, gdy kwitną bazie – z roku na rok

trwają kilka minut dłużej. Cyfrowa muzyka dobiega
nawet tu z zaparkowanych za murem samochodów i gniew

wywołany tym niesmacznym kawałem, że umysł przetrwa, tylko
ciało nie, łagodzi widok ziemnych grobów, ale już nie zawsze.
BARNS / STODOŁY

Not because we didn’t possess the art of more effective storing
of resources were barns erected. Not crowned with any symbols

of faith, these retarded cousins of Gothic cathedrals and palace
chapels conceal in their half-anaesthetised interiors the still living

gods of owls. It isn’t true that the most commonplace building
on earth, featuring on every latitude, right up to the boundary

of eternal ice, was designed in order for us to stuff it full
of hay. We can show proof: the droppings, feathers and pellets of owls.
Translated by Antonia Lloyd-Jones
Nie dlatego, że nie posiedliśmy sztuki skuteczniejszego przechowywania
zasobów, wzniesiono stodoły. Te nie zwieńczone żadnymi symbolami

wiary, zapóźnione w rozwoju kuzynki gotyckich katedr i pałacowych
kaplic, kryją w swoim na wpół uśpionym wnętrzu wciąż żywe

bóstwa sów. To nieprawda, że najbardziej rozpowszechniona budowla
na ziemi, występująca pod każdą szerokością geograficzną, aż po granicę

wiecznego lodu, zaprojektowana została po to, by wypchać ją
sianem. Możemy wskazać dowody: ekskrementy, pióra i wypluwki sów.
BARRACKS / KOSZARY

In the barracks the feverish adornment of those long since
fully adorned is under way. Yves Saint Laurent, Calvin Klein and Versace

hardly pass as the pupils of those nameless tailors who make the clothes
for soldiers. Self-propelled howitzers, shotguns and mortars

endeavour to undress them, but it’s far from easy. Even the city of
Łódź and the marketplace in Tuszyn have never seen richer

collections on their hangers. The barracks is home to an army of models
lovelier than on all the catwalks in the world.
Translated by Antonia Lloyd-Jones
W koszarach trwa gorączkowe strojenie już dawno
przystrojonych. Yves Saint Laurent, Calvin Klein i Versace

są ledwie uczniami anonimowych krawców, którzy szyją
dla żołnierzy. Samobieżne haubice, strzelby i moździerze

próbują ich rozebrać, lecz to niełatwa sprawa. Nawet miasto
Łódź i bazar w Tuszynie nie widziały bogatszej

kolekcji na wieszakach. W koszarach mieszka armia modeli
piękniejszych niż na wszystkich wybiegach świata.
STADIUMS / STADIONY

Snails did not instantly create their precious shells, before that occurred
the refined symmetry of their bodies succumbed to fracture and not just their

digestive tract assumed the shape of a U, bringing the anus dangerously close
to the head ‒ there must at last have been a crossing of nerve cords, atrophy

of the right gill and half the heart. So too stadiums came into being slowly,
from a narrow earthen floor encircled by stone benches to the floodlit

crown of Camp Nou and Maracanã, not without profound translocations
happening inside us. Not all those crowned with laurels feature in Pindar.
Translated by Antonia Lloyd-Jones
Ślimaki nie od razu stworzyły drogocenne muszle, zanim to nastąpiło,
szlachetna symetria ich ciał uległa złamaniu i nie tylko przewód

pokarmowy przybrał kształt litery „U”, niebezpiecznie zbliżając odbyt w okolicę
głowy – w końcu musiało dojść do skrzyżowania pni nerwowych, zaniku

prawego skrzela i połowy serca. Tak też stadiony rosły powoli,
od wąskiego klepiska otoczonego kamiennymi ławami po rozświetloną

koronę Camp Nou i Maracanę, nie bez głębokich przemieszczeń
dokonujących się w nas. Nie wszystkich uwieńczonych laurem wspomina Pindar.
RESTAURANTS / RESTAURACJE

At restaurants we become aware of what really matters,
but has never found a place in any official report edited

by employees of CERN and UNESCO. Over noodles and ravioli,
over dumplings rather than lobster in vinaigrette sauce

we discourse on the limitations – felt in the face of this excess
of dishes and data – of our stomachs and minds. “Pass

the cosmic mustard, otherwise I can’t digest these billions of
exoplanets. As they’ve discovered a new Earth, let them discover mustard.
Translated by Antonia Lloyd-Jones
W restauracjach zdajemy sprawę z tego, co naprawdę ważne,
lecz co nie znalazło miejsca w oficjalnych raportach redagowanych

przez pracowników CERN i UNESCO. Przy makaronie i uszkach
i raczej przy leniwych niż przy homarze w sosie winegret

rozprawiamy nad przeczuwaną w obliczu takiego nadmiaru dań
i danych skończonością naszych żołądków i umysłów. – Podaj

kosmiczną musztardę, bo inaczej nie strawię tych miliardów
egzoplanet. Skoro odkryli nową Ziemię, niech odkryją musztardę.
BANKS / BANKI

Let’s not pretend that anyone can simply get up and ask:
What’s this? And answer: The world. The monetary system

would not have appeared if not for the comforting thought that banks
exist. It isn’t out of the question that only concern about money

now stops us from sailing away when this burning question
is debated. One way or another, we feel safer ever since

the famous gold was placed in bunkers carved in
the Swiss Alps. The bank’s customer need not ask about it.
Translated by Antonia Lloyd-Jones
Nie udawajmy, że da się ot tak po prostu zapytać:
Co to jest? I odpowiedzieć: Świat. System monetarny

nie powstałby, gdyby nie pocieszająca myśl, że istnieją
banki. Niewykluczone, że już tylko troska o pieniądz

nie pozwala nam odpłynąć przy roztrząsaniu tej palącej
kwestii. Tak czy owak, czujemy się bezpieczniej, odkąd

w wykutych w szwajcarskich Alpach bunkrach złożono
to słynne złoto. Klient banku nie musi o nie pytać.
THREE-MASTED SHIPS / TRÓJMASZTOWCE

Here are the etchings designed to preserve our common view
of the world. In the maritime museum’s final room, after inspecting

genuine exhibits extricated from sunken corvettes and
the mechanism of a lighthouse. Three-masted ships

under full sail on a storm-tossed sea or in the shelter
of ports. The works of artists who never sailed. In the final room,

furnished like a bourgeois parlour, on a day free of occupation
on land, we stand ashamed. In the final room there’s nothing about us.
Translated by Antonia Lloyd-Jones
Oto sztychy, które miały utrwalić nasz wspólny pogląd
na świat. W ostatniej sali muzeum morskiego, po obejrzeniu

autentycznych eksponatów wydobytych z zatopionych
korwet i mechanizmu latarni morskiej. Trójmasztowce

pod pełnymi żaglami na wzburzonym morzu lub w zaciszu
portów. Dzieła malarzy, którzy nie pływali. W ostatniej sali,

urządzonej jak mieszczański salon, w dzień wolny od zajęć
na lądzie, stoimy zawstydzeni. W ostatniej sali, gdzie nic o nas.